GALATA KÖPRÜSÜ

Altin Boynuz'un (Hrisokeras-Haliç) ayirdigi Konstantinopolis'in Iki yakasini baglayan ilk köprünün, V.yy'da Blahernai Surlari yakininda Ayvansaray'da yapildigi bilinmektedir. Iustinianos, 518'de bu köprünün yerine yenisini tastan yaptirir, ancak bunun ne süreyle ayakta kaldigi belli degildir. 1453'te o köprünün çoktan yok oldugu, Fatih'in kusatma sürecinde, hemen ayni yerde zincirlerle baglanan kayiklarla olusan geçici bir köprü yaptirmasindan anlasiliyor.1503'te Leonardo da Vinci tek kemerli, 240 m uzunlukta tasarladigi bir Haliç Köprüsü önerisini Sultan II. Bayezid'e sunduysa da bu girisiminden bir sonuç alamaz.

Ve belki bin yili asan bir süre, binlerce pereme iki kiyiyi baglar, 1836'ya dek degisik iskeleler arasinda gider gelirler de kimsenin aklina köprü yaptirmak gelmez.

Unkapani-Azapkapi arasinda yaptirilan ilk köprüden dokuz yil sonra bu kez Eminönü-Karaköy arasinda Bezmialem Valide Sultan'in ön ayak olmasiyla Tersane-i Hümayun‘da dubali, ahsap “Cisr-i Cedid” (Yeni Köprü) yaptirilir. (1845)

Galata bankerlerinin etkinlikleriyle büyüyen, canlanan Karaköy için yipranmaya yüz tutan Köprü'nün yetmedigi görülünce 1863'te tersanede daha büyük, daha genis bir köprü –gene ahsaptan- yaptirilir.

Ne var ki, Bati'da gelistirilen yapi teknolojisi, artik köprülerin demirden yapilmasini gündeme getirmektedir; Büyük Ingiliz, Fransiz sirketlerinden öneriler gelmeye baslar, 1896'da anlasma yapilir. Yapim hizla sürdürülürken, baglanti noktalarinin elverissizligi ileri sürülür ve 1872'de bu köprü Karaköy yerine Unkapani'na kaydirilir. 1878'de ise Eminönü-Karaköy arasinda yirmidört dubayla tasitilan, orta bölümü gemi geçisleri için açilabilen, yanlarinda iskelelerin, deniz hamamlarinin yer aldigi; dönemine göre çagdas bir demir köprü insa edilir. 1894'ten baslayarak Batililar, yeni yeni bir dizi öneri hazirlatir. Yapim yarisina Almanlar da katilir.

Bu yarisi Almanlar kazanir, MAN sirketinin öncülügünde bir konsorsiyumla imzalanan 1907 sözlesmesi, II. Mesrutiyet'in ilanindan sonra 1909'da yenilenir ve köprünün yapimina baslanir. 27 Nisan 1912 günü açilan köprü 237 000 altina mal olmustur. Yirmi sekiz büyük duba tarafindan tasinir ve 466 m uzunluktadir. Orta kismi katlanarak açilir bir biçimde yaptirilmistir. Ilk yillarda geçis paralidir. Elektrikli tramvaylar, Marmara ve Haliç yönlerindeki iskelelere gelip giden gemilerle kentiçi ulasiminin da odagidir artik. Alttaki bölümlere zaman içinde dükkanlar, kahveler, lokantalar yerlesir.

Gün geçtikçe önce tramvaylar yok oluverir. Sonra bir yangin geçirir ve Haliç'te bir yere çekilir, sonra da Hasköy'e tasinir.